De afweging om het ziekenhuis in Alkmaar te vernieuwen op de huidige locatie is zeer zorgvuldig gemaakt (zie achtergrond). Helaas bleek een ontwerp zonder impact op het omliggende groen niet haalbaar.
Uitgangspunten ontwerp
Tijdens de bouw blijft het ziekenhuis in bedrijf. Daarom moet er eerst meer worden bijgebouwd, voordat er delen van het huidige gebouw gesloopt kunnen worden. De ruimte om op het bestaande terrein bij te bouwen, is zeer beperkt. Daar komt bij dat het nieuw te bouwen deel een logische en voor de patiëntenzorg veilige aansluiting moet hebben bij de bestaande bouw, zowel nu als na de verdere uitvoering van de nieuwbouw. Bij het maken van de plannen is gekeken welke ziekenhuisfuncties dicht bij elkaar gesitueerd moeten worden. Zo moeten bijvoorbeeld de verloskamers dichtbij de operatiekamers liggen. Daarnaast moeten bijvoorbeeld verpleegafdelingen een bepaald minimum aantal patiënten kunnen huisvesten om het personeel daar verantwoord in te zetten voor het leveren van hoogwaardige en veilige zorg. Bovenstaande leidt ertoe dat een bouwlaag een specifieke oppervlakte moet hebben. De combinatie van de beperkte vrije ruimte op het eigen terrein, de noodzaak om goede verbinding tussen de bouwdelen te realiseren en de minimale oppervlakte van bouwlagen maakt dat een beperkt deel van het nieuwe gebouw een stukje het parkbos insteekt. Als we een mogelijkheid hadden gezien om uit de Alkmaarderhout te blijven, hadden we dat natuurlijk gedaan.
Impact op de Alkmaarderhout
Op onderstaande plattegrond is de locatie van de nieuwbouw (lichtgrijs) goed te zien. Momenteel ligt hier een parkeerterrein van het ziekenhuis (P8), een deel van de te slopen vleugel van Huize Westerlicht en een strook Alkmaarderhout.
De roze stippellijn is de huidige erfgrens van het ziekenhuis. Het gearceerde gedeelte op de plattegrond geeft het zogenoemde ‘gebruiksgebied’ aan dat in het herziene bestemmingsplan is opgenomen. Dit is het parkbos dat we maximaal voor de nieuwbouw mogen gebruiken. Het is opgedeeld in 800 m2 voor de toerit van de ambulance en 4300 m2 voor het gebouw zelf en de inrichting en ontsluiting van het terrein. Omdat het ontwerpen doorging tijdens de procedure rond het bestemmingsplan, is de bebouwing uiteindelijk kleiner dan het gebruiksgebied. We zijn erg blij dat er zodoende ook minder bomen hoeven wijken. In de plattegrond is met donkergroen het gebied aangeduid dat daadwerkelijk noodzakelijk is voor de bouw.
Om verlies van groen zoveel mogelijk te beperken, proberen we bomen te verplaatsen in plaats van te kappen. Om per boom de juiste afweging te maken, hebben alle bomen in het gebruiksgebied een ‘bomenpaspoort’ gekregen met eigenschappen als leeftijd, soort, kwaliteit/gezondheid, prognose levensduur en de eventuele aanwezigheid van fauna. Uit dit onderzoek blijkt dat 19 bomen in aanmerking komen voor verplaatsing naar een compensatiegebied (zie kaart). We kunnen niet voorkomen dat we op het ziekenhuisterrein 74 bomen en in de Alkmaarderhout 35 bomen moeten kappen.
Afbeelding: Overzichtskaart met erfgrens en compensatiegebieden (klik om te vergroten).
Groencompensatie
Groen dat niet kan worden behouden zal 1 op 1 (in vierkante meters (onder)beplanting en aantal bomen) worden gecompenseerd. Dus wat op de ene plek verdwijnt komt op een andere plek op het ziekenhuisterrein terug. Daarbij gaat het om kwalitatieve compensatie; als een grote boom moet wijken, komt er een grote boom voor terug. In het bestemmingsplan is afgesproken wat de kaders hiervoor zijn.
De compensatiegebieden zijn roze en oranje gearceerd op bovenstaande kaart:
• roze: betreft de herinrichting van parkeerplaats P5. Naar verwachting worden de bomen en struiken hier in het najaar van 2024 geplant
• oranje: betreft de locatie van de voormalige zusterflat (aan de kruising Metiusgracht-Wilhelminalaan). Deze herinrichting volgt na de ingebruikname van nieuwbouw fase 1
We begrijpen dat het tegenstrijdig klinkt dat er eerst bomen moeten wijken en er daarna groen bij komt. Dat we een gering stukje de Alkmaarderhout in gaan met de nieuwbouw, volgt uit de hierboven beschreven uitgangspunten voor het ontwerp. Helaas kunnen we deze niet loslaten. Als we een mogelijkheid hadden gezien om uit de Alkmaarderhout te blijven, hadden we dat natuurlijk gedaan.
Verdere vergroening
Het ziekenhuisgebouw in Alkmaar is in de eindfase 30% kleiner dan de huidige bebouwing. Dit is mogelijk door zeer efficiënt en compact te bouwen en gebruik te maken van de nieuwe ontwikkelingen in de zorg (zie ook achtergrond). Door deze teruggang in vloeroppervlakte én de aanleg van een ondergrondse parkeergarage, wordt uiteindelijk meer ruimte voor groen op het ziekenhuisterrein gecreëerd.
De bestaande monumentale gebouwen komen na de vernieuwbouw beter tot hun recht omdat ze los op het terrein zijn gesitueerd. In de eindfase worden er groene verbindingen gerealiseerd over het ziekenhuisterrein. Hiermee wordt het groen van de Alkmaarderhout voor en achter het ziekenhuis aan elkaar verbonden. Het ziekenhuisterrein zal 24/7 openbaar toegankelijk zijn.
Woningen en grondwater
In 2018 heeft de schouw van woningen en een grondwatermonitoring plaatsgevonden. Dit betrof 0-metingen. Tijdens de bouw wordt de impact van de werkzaamheden op de omliggende woningen in de gaten gehouden. Ook is het belangrijk om de grondwaterstand over een langere periode te weten, omdat deze door bouwwerkzaamheden kan veranderen. Wanneer het peil ineens sterk verandert, zonder dat er maatregelen worden getroffen, kan er wateroverlast in de omgeving ontstaan of kunnen bomen en planten er last van hebben (bij een laag peil).