De geschiedenis van Noordwest Ziekenhuisgroep locatie Alkmaar is terug te voeren tot het jaar 1341.
1341-1829
In 1341 werd door bemoeienis van de Abdij van Egmond, een Gasthuis gesticht in Alkmaar. Hoewel het Gasthuis ook onderdak bood aan armlastigen en pelgrims (een ieder die hulp behoeft), is dit 'St. Elisabethgasthuys', ook wel 'hospitaal' genoemd, de eerste georganiseerde ziekenzorg in Alkmaar.
Tijdens de periode 1341 tot 1850 zijn er meerdere gasthuizen in Alkmaar, evenals aparte pesthuizen. Deze periode is uitvoerig beschreven in het boek '650 jaar ziekenzorg in Alkmaar 1341-1991', door G.N.M. Vis. (1991). Daarin staat onder andere te lezen dat de beroemde Pieter van Foreest (1521-1597), lijfarts van Willem van Oranje, in Alkmaar praktiseerde.
In 1785 worden het St. Elisabethgasthuis of Vrouwengasthuis en het Mannengasthuis samengevoegd. Het nieuwe ziekenhuis heet het Stadsziekenhuis. Het lag aan de Paternosterstraat bij de Grote of St. Laurenskerk, en bestond uit twee naast elkaar liggende hofjes. Het Stadziekenhuis bood jaarlijks zorg aan ongeveer 150 personen. In 1829 waren er reeds drie verpleegsters in dienst!
1829-1965
Na samenvoeging van het St. Elisabethgasthuis (ook wel het Vrouwengasthuis genoemd) met het Mannengasthuis ontstond het Stadsziekenhuis. Hiermee kwam voor katholiek Alkmaar de naam 'St. Elisabeth' vrij. De katholieken openden in 1897 aan de Emmastraat een eigen ziekeninrichting, het St. Elisabethgesticht. Het resulteerde onder de Hippolytusstichting van de congregatie van de Zusters Augustinessen van Barmhartigheid in Delft. Dit ziekenhuis had een capaciteit van ongeveer 40 bedden en beschikte over een goed geoutilleerde operatiekamer. Omdat het stadsziekenhuis sterk verouderd en vervallen was, werd er ook door niet-katholieken steeds vaker een beroep gedaan op het Elisabethgesticht.
In 1925 werd gestart met de bouw van een nieuw ziekenhuis aan de Van Everdingenstraat. In 1927 werd dit in gebruik genomen. De naam werd veranderd in St. Elisabeth Ziekenhuis (EZ). Het was met 350 bedden één van de grootste en modernste ziekenhuizen van Nederland.
Cadettenschool
Al snel had het Stadsziekenhuis behoefte aan uitbreiding of verplaatsing. Vanuit de bevolking werd in 1924 de commissie 'Alkmaar Centraal Ziekenhuis Klasse Verpleging' opgericht. Er werd geld ingezameld voor de uitbreiding. Aanvankelijk werd gedacht aan nieuwbouw, maar men vond in de leeggekomen gebouwen van de voormalige Cadettenschool aan de Wilhelminalaan een goede huisvesting. Na een grondige verbouwing van deze gebouwen, werd op 30 mei 1930 het nieuwe Stadsziekenhuis geopend. Het telde 150 bedden. Om de regionale functie én de neutraliteit te benadrukken, werd al in 1931 de naam veranderd van in Centraal Neutraal Ziekenhuis met Klassenverpleging, later simpelweg: Centraal Ziekenhuis (CZ). Vanaf 1930 beschikte Alkmaar dus over twee ziekenhuizen, samen goed voor ruim 500 bedden.
Nieuw ontwerp
In 1965 werd de nieuwbouw, naar ontwerp van architectenbureau Duintjer en Istha, van het Centraal Ziekenhuis officieel in gebruik genomen. Enkele jaren later werd een polikliniek gebouwd. Eind jaren zestig is het CZ uitgegroeid tot een groot ziekenhuis. Het St. Elisabeth Ziekenhuis raakte verouderd en wilde eigenlijk weer nieuw bouwen. In 1965 droeg de St. Hippolytusstichting het ziekenhuis over aan de stichting St. Elisabeth Ziekenhuis. In 1954 hadden de in Alkmaar gevestigde medische specialisten op verzoek van de beide ziekenhuizen gekozen voor een gewoon staflidmaatschap in het ene ziekenhuis en daarmee een buitengewoon staflidmaatschap in het andere. Omdat het EZ geheel wilde overgaan naar een stafziekenhuis met een eigen staf en een departementale opbouw, werd het EZ eind 1965 een 'gesloten'' ziekenhuis. Dit leidde tot verzet van de zijde van de twaalf buitengewone stafleden van het EZ.
1965 - heden
Eind jaren '60 kwam geen toestemming voor nieuwbouw van het EZ. Dit was mede aanleiding om met elkaar te overleggen over de nabije toekomst. De ziekenhuizen lagen immers nog geen 500 meter van elkaar en door fusie zou er één groot ziekenhuis ontstaan, weliswaar nog verspreid over twee locaties. Die besprekingen verliepen stroef, vooral doordat besloten werd dat alle patiëntgebonden functies zich na de fusie zouden concentreren op de locatie CZ. Toch gaat de fusie door en vanaf 1 juli 1974 gaan beide ziekenhuizen op in Medisch Centrum Alkmaar.
Vanaf 1974 tot 2001 gaan steeds meer afdelingen en diensten over van het EZ naar het CZ. Het CZ bevindt zich daardoor in een jarendurende verbouwing. Grote diagnostiek en behandelgebouwen worden aangebouwd tot het ziekenhuis uiteindelijk de huidige vorm heeft.
In 2001 worden de gebouwen en terreinen van het EZ geruild tegen de gebouwen en terreinen van het bejaardenhuis/verzorgingshuis Westerlicht-De Hout. In mei 2001 verlaten de laatste afdelingen de locaties van het EZ en worden grote delen van het EZ gesloopt. De voorgevel aan de Van Everdingenstraat heeft de status van beschermd rijksmonument en blijft daarom gespaard. Het is een onderdeel van het nieuwe zorgcentrum Westerhout.
Noordwest Ziekenhuisgroep biedt zorg aan bijna alle soorten patiënten. Het is continu in ontwikkeling en daardoor zijn er tot op de dag van vandaag verbouwingen en uitbreidingsplannen.
Bronnen, onder andere:
- 650 jaar ziekenzorg in Alkmaar 1341-1991 G.N.M. Vis 1991
- De Alkmaarse Radiologie heden-verleden-toekomst P.R. Algra e.a. 200
- Archief historische commissie
Historische commissie
De historische commissie is een officiële commissie van ons ziekenhuis. De commissie heeft als doel het bewaren en toegankelijk maken van het historisch cultuurgoed van Noordwest Ziekenhuisgroep, de voorlopers van Noordwest Ziekenhuisgroep (onder andere St. Elisabeth Ziekenhuis) en voormalig zorginstelling Westerlicht. Dit doen wij door het ontsluiten van archieven, documenten en beeldmateriaal en het verzamelen van historische instrumenten en curiosa. Regelmatig zorgt de historische commissie voor exposities en publicaties. Wilt u meer lezen over de historie van ons ziekenhuis? Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Rien van Zuijlen, voorzitter van de historische commissie, telefoon 06 - 13 03 65 16 of e-mail: rien.van.zuijlen@nwz.nl
Oproep
Beschikt u over oude instrumenten, documenten of foto's van Noordwest Ziekenhuisgroep? Wij zouden het zeer op prijs stellen als u deze materialen wilt uitlenen of afstaan aan de historische commissie. U kunt dan contact opnemen met een van onderstaande personen:
- Rien van Zuijlen (voor documenten, foto's en algemene informatie)
e-mail: rien.van.zuijlen@nwz.nl
telefoon: 06 - 13 03 65 16
- Teun Benjamins (voor instrumenten en curiosa)
e-mail: t.Benjamins@nwz.nl
072 - 548 5398 of 072 - 548 4444